स्वरुप सम्प्रदाय (एक पंथ, ज्यात शिष्य आत्मा – आत्मा दर्शन को ध्यान केंद्रित करतो) असलेल्या सिद्धांतानुसार, उपास्य प्रेरणार्थीला स्वरुप सम्प्रदायाच्या प्रवादींच्या परंपरेचा सुरक्षा करण्यासाठी गुरुशिष्याची स्थापना करणारा सिद्धांत आहे.
ह्या परंपरेच्या अनुसार, अक्कलकोट निवासी श्री स्वामी समर्थ महाराज श्री बाबा महाराज रूपात जन्माची घेतली, ज्याचे श्री बीडकर महाराजच्या शिष्यत्वात जन्म घेतले, नंतर स्वरुप सम्प्रदायाच्या प्रवादीचे अपोस्तल बनले. श्री बाबा महाराजला श्री रावसाहेब सहस्रबुद्धे किंवा श्री वासुदेवानंत सरस्वती महाराज असे दुसरे नावांतरीतपणे म्हणतले.
जन्म आणि शिक्षण
त्यांचे जन्म भक्तिप्रधान आणि गंभीर धार्मिक दंपती श्री नारायणराव आणि लक्ष्मीबाईच्या सहस्रबुद्धे कुटुंबातील हुबली (कर्णाटक राज्य) येथे दिनांक १४ नोव्हेंबर १८८३ रोजी झाले होते आणि त्यांना रामचंद्र असे नाव दिले. त्यांनी अभियांत्रिकीत्र त्याचे अभ्यास पूर्ण केले. त्यांनी १९०४ मध्ये इंजिनिअरिंग (एल.सी.इ.) पूर्ण केले. त्यांनी १९०९ मध्ये पब्लिक वर्क्स डिपार्टमेंटमध्ये सामील होऊन काम करण्यात सुरूवात केली. १९०६ मध्ये, श्री बीडकर महाराजने त्यांना त्याच्या डोक्यावर हात ठेवून म्हणाले “रावसाहेब, माझं तुमच्या स्थायी बनवलंय” असे. श्री बीडकर महाराज त्यांना वचनांतर शक्तिपाताच्या सहाय्याने परमात्मा-साक्षात्काराच्या सर्वोच्च स्वयंसिद्धतेची आशीर्वाद दिली. स्थानिकच असताना, श्री बाबा महाराजसदैव एक विदेही स्थितीत राहिले, प्राप्ताचे व्यापकदृष्टिने पृथ्वीकडून अजरामर राहिले.
सेवा – सरकारी विभाग
त्यांनी लोकसेवा विभागात (भारत सरकार) सहाय्यक अभियंता म्हणून काम केले आणि रत्नागिरी, पेण, महाड, पनवेल, आणि नागोथणे (सर्व महाराष्ट्र राज्यात, पश्चिम भारतात) विविध स्थानांतर त्याची पोस्टिंग केली. १९२३ मध्ये, मुंबईच्या मुख्य स्थापत्याच्या प्रांतीय सहाय्यक म्हणून त्यांनी नियुक्त केले. ह्या कामात, त्याच्या इंजिनिअरिंग विज्ञानाच्या आणि सामान्य बुद्धिमत्तेच्या ज्ञानाची बहुत मान त्यांच्या ब्रिटिश उच्चाधिकार्यांकिंवा स्वीकृती मिळाली.
विवाह
श्री बाबा महाराजने आपल्या प्रेरणार्थीच्या आवडीसाठी विवाह केला, परंतु त्याच्या जीवनस्वप्नात काही बदल होतं नाही. त्यांनी ध्यानात इतकं रमलं, की एका वेळी त्यांच्या कार्यालयाच्या बाहेरच्या एका भिकारीच्या हातात त्याचं वेतनपत्र फेकून घेतलं आणि शैलीने राहून घरी परतले, अनर्थ कुठल्याही रोजगारीची रोजगार नाही. कधीकधी त्यांची पत्नी अनासुयाने जेवण बनवू शकत नव्हतं कारण तिचं काचं शेवटी शिकवायला नसल्याने.
सेवेतून सोडणे
कोनत्याही परिश्रमानंतर, १९२८ मध्ये त्यांनी अशक्तपेंशन घेतलं आणि सेवेतून सोडलं. त्यांनी पुणे येथे आलं आणि त्याचे आवडलेले शिक्षक श्री बीडकर महाराजांच्या स्थापनेच्या आसपासी धुमळ इमारतीत ठरलं.
प्रेरणार्थीसेवेकी समर्पण
त्यांनी दिवसाभर तीनदा एकदा मुठात [देवाचं किंवा स्थानकांचं] दर्शनार्थ (प्रेरणार्थीला आदर करण्याचं) जात होतं. त्यांनी अद्भुतपणे आत्मविशेषांत यात्रेतून स्वतंत्र होतं, त्यांनी अशा परिमाणात अहंकाराची छाया सुटवली की, त्यांनी विश्वाची दृष्टीसाठी आपले सदगुरूचं प्रतिरूप मानलं. त्यांनी सदगुरूचं स्मरण करणार्‍यासाठी जरी कुणाचं सूक्ष्मपणे देवाचं श्रीष्टीस्वरूप मानलं, तरी त्यांनी त्याचं श्रेष्ठाचं प्रणाम केलं, त्याचं साक्षात्कार केलं, हे कुणाही वाचवणारे आहे. त्यांचं ध्यान कोणत्याही त्याच्या आरोग्याच्या स्थितीत सुस्त्रीत जातं नसावं, त्यांचं ताप १०५ डिग्री अँफरसाही असलं. एकदा त्यांनी सूर्याचं नेत्रपुटे दिसण्यासाठी सुद्धा उत्साहीत आणि कठिण तपस्या केली, प्रात:काळी सूर्योदयापासून सूर्याच्या नेत्रातील मूटी ताकण्यासाठी २१ दिवस लगातार ध्यानात राहिलं.
त्याची पत्नीचं १९४५ मध्ये मृत्यू होण्यानंतर, त्यांनी बाहेरून आपलं भोजन घेतलं. काही भक्तांनी कधीकधी त्यांसाठी आहार आणि नाश्ता घेतलं आणि कितीतरी वेळा तो आहार अनस्पर्शित राहिलं. नंतर कुणाच्यासाठी त्यांनी थोडं घेऊन त्याच्या भक्तांसाठी असंख्य मुलांकिंवा वाटलं. ह्या अनस्पर्शित भोजनाचं स्वाद ताजं जसं वाटतं, हे सामान्य अनुभव होतं.
अद्भूत शक्तियांचं – प्रवचन
या काळात, श्री बाबा महाराजांनी काही लोकांना त्यांचं अद्भूत शक्तियांचं अनुभव होतं. त्यांच्या आंतरदृष्टीने श्री बाबा महाराजांनी अनेक त्यांच्या प्रेरणार्थींना मौल्यवान आध्यात्मिक मार्गदर्शन केलं आणि त्यांनी त्यांच्या आंतरात्मिक प्रयासात मदत केली.
श्री बाबा महाराजांनी आपल्या भक्तांना आणि शिष्यांना असा उपदेश दिला, “आकाशात दबंग बघा. तारे बघा. आपल्या जेवणाआधी अर्ध तास ध्यान करा. दुखताना असेही काही दिसतं. जी असे दिसतं ती सर्व बघा. संभाषण कसा चालू राहिला, हे पहा आणि त्या दृष्टिच्या अंत्यस्तं दिसत राहो.”
श्री बाबा महाराजांनी सदैव म्हणाले, “मला आत्ता सत्ययुग आणण्याचं आहे” (धर्म आणि न्यायाधीशासनानुसारचं नियम).
श्री शंकर महाराज, श्री मेहेरबाबा, योगी औरोबिंदबाबूंचे गुरु श्री लेले महाराज, महाराष्ट्र राज्यातील कोल्हापूरचे श्री शिवाजी महाराज हे महान ऋषींच्या श्री बाबा महाराजांकर आपलं दिलेलं महत्त्वाचं आदर होतं.
श्री बाबा महाराजांनी १९५३ मध्ये श्री विठ्ठलराव गणेश जोशीला क्रुपांकिंवा आशीर्वाद दिला, ज्यानंतर त्यांनी श्री सदगुरु दिगंबरदास महाराज म्हणून ओळखले, आणि स्वरूप सम्प्रदाय प्रसार करण्यासाठी त्यांनी त्याला आदेश दिला.
१९५४ मध्ये, त्यांनी आपलं मानव देह छोडून निर्गुण परब्रह्मामध्ये मिळवलं. त्यांचं शेवटचं संस्कार महाराष्ट्र राज्यातील पुणे येथे आपल्या स्वतंत्र प्लॉटवर केलं जातं. त्यांचा शिष्य आणि स्वरूप सम्प्रदायाचा प्रवादी श्री सदगुरु दिगंबरदास महाराज, नंतर “श्री सदगुरु बाबा महाराज सहस्रबुद्धे समाधी मंदिर” (एक देवाचं किंवा स्थानकाचं) त्या जमिनीवर निर्माण केलं.
श्री बाबा महाराजांनी आपल्या शिष्यांना आणि भक्तांना भयंकर आशीर्वाद दिलेलं की त्यांनी आपलं समाधी मंदिरात १,००० वर्षांसाठी रुकून ठरावलं होतं, त्याच्या शिष्यांनी आणि भक्तांनी त्यांच्या दिव्य स्थानातून आशीर्वाद वाटतं.
